Ekonomiyle ilgili kriz uyarısı

25 Temmuz 2018 05:57

Merkez Bankası'nın piyasa beklentilerinin aksine politika faizini sabit tutmasıyla Türk Lirası, ABD Doları karşısında hızlı değer kaybı yaşıyor.

ünyanın hiçbir yerinde malların ve hizmetlerin fiyatı bir günden diğerine değişmez. Bir fincan kahvenin fiyatı ya da aylık yatan maaşlarda günlük değişimler yaşanmaz.

Ancak para piyasalarında işleyiş çok daha farklı. Para birimlerinin değeri her saniye değişiyor. Bir para biriminin değerindeki değişimler de şirketlerden tüketicilere kadar ekonominin tüm aktörlerini etkiliyor.

Para biriminin değerindeki ani ve yüksek frekanslı değişimler, 'kur şoku' olarak adlandırılıyor. Kur şoklarının enflasyondan faiz oranlarına, ithalat ve ihracattan istihdama kadar yayılabilen etkileri oluyor.

Ekonomi literatürü ne diyor?

Makroekonomi teorisine göre kur şokunun ilk etkisi doğrudan ya da dolaylı yollarla enflasyonda görülüyor.

Eğer Türk Lirası hızlı bir değer kaybı yaşarsa, ithal edilen tüm ürünlerin maliyeti ve dolayısıyla fiyatı artıyor.

Bir diğer etki ise ihracatta gözleniyor. Para biriminde yaşanan hızlı değer kaybı, ihraç edilen ürünlerin uluslararası piyasalarda daha rekabetçi hale gelmesini sağlıyor.
 

Kur şokunun dolaylı etkileri ise istihdam piyasasında gözleniyor. Ekonomide enflasyon ile işsizlik arasındaki ilişki, 'Philips eğrisi' adı verilen teoriyle açıklanıyor. Philips eğrisine göre, enflasyonda yaşanan düşüş, işsizlikte artış yaratıyor.

Ekonomik gerçekler ne diyor?

Ekonomide teori ve gerçekler her zaman örtüşmez. Ekonomi teorisinde genellikle değişkenlerin aynı kaldığı varsayılarak hareket edilir. Bu da gerçekte ekonomide yaşanan dinamiklerin zaman zaman göz ardı edilmesi anlamına gelebilir.

 
Kur şoku nedeniyle yükselen enflasyon, tüketicilerin alım gücünü etkiler ve ücretler enflasyonun artış hızı oranında yükselmezse tüketime olumsuz yansıyor ve azalan tüketim de şirketlerin işten çıkarma yoluyla maliyet kısmasına neden olabiliyor.